Osmangazi Köprüsü’nün yapım maliyeti, Türkiye’nin en önemli ulaştırma projelerinden birini oluştururken hem finansman modeli hem de döviz kuru dalgalanmaları nedeniyle farklı değerler kazanmıştır; inşaat aşamasında yaklaşık 1,2–1,5 milyar USD arasında gerçekleşen bu harcama, işletme süresi boyunca Hazine garantileri ve geçiş ücretleriyle toplamda on milyarlarca doları bulacak bir ekonomik yük ortaya çıkarmıştır.
Osmangazi Köprüsü Maliyeti Nedir?
Osmangazi Köprüsü maliyeti, inşaat aşamasındaki doğrudan yapı harcamalarıyla işletme sürecine ilişkin garanti ödemelerinin toplamından oluşur; köprünün inşaat maliyeti olarak genellikle 1,2–1,5 milyar ABD doları kabul edilirken, Hazine garantileri ve geçiş garantisi ödemeleri işletme dönemi sonuna kadar katlanarak on beş milyar doları aşacak şekilde planlanmıştır.
Yapım Maliyeti Ve Finansman Modeli
Osmangazi Köprüsü yapım maliyeti, Yap-İşlet-Devret (YİD) modeli çerçevesinde özel sektör tarafından karşılanmış olup, proje kapsamında toplam inşaat harcaması 1,2–1,5 milyar USD arasında değişirken devlet bütçesine doğrudan yük bindirmeden tamamlanması amaçlanmıştır.
Yap İşlet Devret Modeli
Yap-İşlet-Devret modeli, özel sektörün inşaat finansmanını sağladıktan sonra belirlenen süre boyunca işletme hakkını kullanarak yatırım maliyetini ve finansman giderlerini geri kazanmasını öngörür.
Döviz Cinsinden Yapım Maliyeti
Döviz cinsinden Osmangazi Köprüsü yapım maliyeti, projenin büyük ölçüde dolar üzerinden finanse edilmesi nedeniyle inşaat dönemi itibarıyla 1,2–1,5 milyar USD bandında gerçekleşmiş ve bu aralık projenin ihale süreci ile maliyet revizyonlarına bağlı olarak farklı kaynaklarda ifade edilmiştir.
TL Cinsinden Maliyet Karşılaştırması
Döviz kurunun inşaat sürecindeki ortalama seviyelerine ve projedeki dolar harcamalarına göre hesaplandığında, Osmangazi Köprüsü’nün TL cinsinden inşaat maliyeti o dönemde yaklaşık 4,5–5,5 milyar TL olarak ortaya çıkmış, sonraki yıllarda yaşanan kur artışları ise işletme garantileri ve bakım-onarım giderlerinde ek yük yaratmıştır.
Kur Dalgalanmalarının Etkisi
Kur dalgalanmaları, dolar üzerinden borçlanan YİD projelerinde TL cinsinden işletme garantisi ve bakım maliyetlerinin beklenenden yüksek gerçekleşmesine yol açarak kamu kesiminin bütçe planlamasında belirsizlik yaratır.
İşletme Süresi Boyunca Toplam Garanti Ödemeleri
Osmangazi Köprüsü için Hazine ve devlet garantileri çerçevesinde araç geçiş garantisi nedeniyle işletme süresi sonuna kadar özel sektöre yapılacak toplam ödeme on beş milyar USD’ye kadar ulaşacak şekilde tasarlanmış, bu tutar inşaat maliyetinin on katına yakın bir ekonomik yük oluşturmaktadır.
Hazine Ödemeleri Garantisi
Hazine ödemeleri garantisi, belirlenen kotanın altında kalan geçiş tarifesi gelir farkının Hazine tarafından tamamlanmasını öngörür ve yıllık bazda yüz milyonlarca dolar seviyesinde ek ödeme gerektirebilir.
Sıkça Sorulan Sorular
Aşağıda Osmangazi Köprüsü maliyetiyle ilgili en çok merak edilen sorular ve yanıtları yer almaktadır.
Osmangazi Köprüsü yapım maliyeti ne kadardır?
Osmangazi Köprüsü’nün inşaat maliyeti proje dokümanlarına göre 1,2–1,5 milyar USD arasında gerçekleşmiş olup ihale şartları ve finansman koşullarına bağlı olarak farklı kaynaklarda bu aralık içinde ifade edilir.
Yap-İşlet-Devret modeli nasıl işler?
Yap-İşlet-Devret modelinde özel sektör, projeyi kendi kaynaklarıyla finanse eder, inşaatı tamamladıktan sonra belirlenen süre boyunca işletme hakkını kullanarak yatırım maliyetini ve finansman giderlerini geçiş gelirlerinden geri kazanır.
Hazine garanti ödemeleri ne kadar tutar?
Hazine garanti ödemeleri, işletme süresi boyunca geçiş tarifeleri gelirinin araç garantisinin altında kaldığı her durumda devlet bütçesinden tamamlanarak yıllık bazda yüz milyonlarca dolar civarında ek yük oluşturur.
Döviz kuru maliyete nasıl yansır?
Döviz kuru artışları, dolar üzerinden borçlanan projelerde inşaat sonrası bakım, onarım ve garanti ödemelerinin TL cinsinden maliyetini artırarak kamu kesimi ve işletmeci firma üzerinde finansal baskı oluşturur.
TL cinsinden maliyet neden farklıdır?
TL cinsinden maliyet, inşaat dönemi döviz kuru seviyesi, dolar bazlı harcamaların TL karşılığı ve sonraki yıllarda yaşanan kur artışlarının etkisiyle USD maliyetin TL’ye çevrilmesi sonucu belirlenir.
Osmangazi Köprüsü maliyeti topluma ne sağlar?
Yatırım maliyeti yüksek olsa da İzmir–İstanbul bağlantısını kısaltarak trafik ve yakıt tasarrufu sağlamakta, bölgesel kalkınmaya katkıda bulunmakta ve lojistik süreçleri hızlandırarak ekonomik verimliliğe destek olmaktadır.
